Làm báo là làm gì? Tuyên truyền, cổ động, tổ chức quần chúng ngày hôm nay có gì khác? Làm báo như thế nào sẽ là để dựng xây đời, để làm cách mạng - tạo ra những sự thay đổi mang tính chất tiến bộ cho xã hội?
Có lẽ, mỗi cuộc cách mạng đều bắt đầu từ chính mình. Trong nông nghiệp, cuộc cách mạng bắt đầu có khi từ một cọng rơm, còn với báo chí có lẽ nên bắt đầu từ những câu hỏi đơn giản nhất.
1.
Hồi còn học lớp hai, tôi lục trong tủ sách của bố thấy một quyển thơ có in bức tranh rất vui nhộn: Một người đầu đội nón cầm chiếc kèn vươn cao, nhìn kỹ thì thấy đây là bức tranh ghép từ các chữ cái - đó là cụm từ “Việt Nam độc lập”. Những câu thơ đính kèm là: “Việt Nam độc lập thổi kèn loa. Kêu gọi dân ta trẻ đến già, đoàn kết vững bền như khối sắt, để cùng nhau cứu nước Nam ta”. Hình ảnh rất vui nhộn này ăn sâu vào tâm trí đứa trẻ, vừa thân thương vừa gợi tò mò. Hình ảnh đó ở đâu và nhằm để làm gì nhỉ?
Sau này tôi vui mừng tìm thấy bức tranh nhỏ này trong tờ báo Việt Nam độc lập, cơ quan của tỉnh bộ Việt Minh tỉnh Cao Bằng. Vì sao một đề tài nghiêm túc như vậy của một cơ quan nghiêm túc như vậy lại được thể hiện qua một bức tranh vui nhộn thế? Trở lại với thời điểm tờ báo ra đời sau khi Bác Hồ về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng năm 1941, Bác quyết định phải ra báo để tuyên truyền, cổ động, tổ chức và lãnh đạo quần chúng làm Cách mạng. Quần chúng khi ấy ở Cao Bằng và các tỉnh miền núi Việt Bắc thì ít chữ và nghèo đói, không thể đọc những bài lý luận dài. Thì ra, bức tranh và bài thơ dễ thuộc là cách thức hiệu quả nhất phù hợp với đối tượng người đọc đó. Những bài thơ rất gần gũi như thế đã có sức lan toả hiệu triệu nhanh chóng tạo nên phong trào Cách mạng lan rộng từ Cao Bằng đi khắp cả nước.
Vậy thì đúng là Bác làm báo là làm Cách mạng, nên Bác chọn cách viết gần gũi như vậy. Cách viết ngắn gọn của Bác cũng nói lên mục đích: Làm báo là để làm gì. Cách thức vốn luôn đi liền và thể hiện mục đích.
Nhà báo Tạ Bích Loan
Ngày hôm nay cách thức đưa tin của những trang báo lại đặt ra câu hỏi: Làm báo để làm gì?
Cũng có thể làm báo là bán hàng nếu chúng ta nhìn vào những trang PR quảng cáo, kênh truyền hình bán hàng.
如果我们观看电视台和在线报纸上的各种娱乐节目和文章，就会发现新闻就是娱乐。
如果我们查看网络上的互动页面，就会发现新闻业就是一个社交俱乐部。
如果我们不必像越南历史上其他年份那样进行革命，那么新闻业还有什么意义呢？
我们来回顾一下世界新闻事业诞生的历史，当时的记者是做什么的？
关于法国第一份期刊的诞生，有一个有趣的故事：1631 年，《公报》的编辑勒诺多向红衣主教黎塞留申请许可，获得以下特权：“印刷并向任何他想卖的人出售报道王国内外发生的一切事情的报纸，包括会议、物价、联络处的其他出版物，并且只有他才拥有这项权利”（《新闻史》，皮埃尔·阿尔伯特，世界出版社，1999 年）。
通过以上文本，我们可以看到，第一份报纸同时承担着两件事：提供重要事件和商品价格信息。此外，报纸还就各种议题展开辩论，编辑以犀利的笔调参与其中。皮埃尔·阿尔伯特认为，从15世纪末开始，出版物就清晰地展现了报刊的三大主要功能：重大新闻信息、每日新闻报道和表达意见的论坛。这不仅仅是对法国报刊的评论。报刊的目的并非总是发动革命，但它始终是发动革命的工具：英国革命、法国革命、美国革命……
2.
全球数字技术的爆炸式增长改变了整个大众媒体和世界新闻业。毋庸置疑，只要观察我们每时每刻学习和参与信息与传播活动的方式，就能看出媒体世界近年来发生了多么巨大的变化。媒体类型、手段、方法、主体和客体之间的界限都变得模糊……一系列新的概念和运营模式迅速涌现，取代了旧有的，又被新的模式所取代。媒体巨头逐渐衰落，小公司逐渐壮大，然后又被取代。
在这样的背景下，我们可以再次回顾一下当今数字时代的新闻业是什么？
当今新闻业面临的最大挑战或许是社交媒体上虚假信息和真实信息的生成速度之快，其速度之快甚至超过了新冠病毒。为了生存，新闻业必须与社交媒体竞争、共存。从某种角度来看，新闻业也在随着社交媒体而改变，以适应新时代、新媒体工具、新媒体消费习惯……
其中一个变化是，媒体再次拥有了新的职能，即核实信息，以及关注、挖掘和发展社交网络上出现的话题和图片。
从此，新闻界重新看到了最初的使命，重新发现了职业标准、新闻道德以及新闻业的核心价值观。这些价值观是诚实、客观、公正、平衡、尊重多样性和差异、人性……
诗人吕光武在一首名为《自言自语，与朋友交谈》的诗中写道：
“赞美生活很容易，咒骂生活也很容易。”
唯有建设生活才艰难
人生不易，或许是因为在信息的洪流中，我们并不总是有时间去思考，我们写什么、说什么，才能真正对我们自己、对社会生活、对国家产生深远的影响。或者更确切地说，我们并不总是有时间去思考，我们从事新闻工作究竟是为了什么。
新闻业的经济学和新闻自主机制有时会让我们思考利益的优先性。能够协调利益固然很好，但如果这种让步会改变目的，那又如何呢？社会对新闻界的不满，或许也源于新闻界未能妥善履行职责的情况。
3.
6月21日，我们庆祝“革命新闻日”。我不禁想问，今天我们有多少报纸和电视台可以称之为“革命”的？
96年前，胡伯伯还是一名记者，并于1925年6月21日创办了《青春报》。当时，革命新闻工作就是宣传、鼓动和组织群众。报刊引导群众追随新的理想，为社会和世界带来巨大变革。胡伯伯在《宣传工作者的目的、方法和素质》（《胡志明全集》第五卷，第191-192页）一文中指出：“宣传就是把事情告诉人民，让他们明白、记住、遵循和执行。如果达不到这个目的，宣传就失败了。”胡伯伯的教导正确地体现了“新闻就是革命”的理念。他称新闻是革命武器，记者是革命战士。
如今，我们的敌人越来越难以识别和击败，不仅是新冠病毒，还有我们体内那些看不见的敌人。
一位记者跟我分享，他理解的革命就是“引领和创新”。
因此，今天，新闻团队正冲锋在抗击新冠肺炎疫情、打击腐败、赞扬好人好事……的阵地上，继续革命：为建设自力更生的精神力量作出贡献，为建设繁荣幸福的越南作出贡献。
作者：塔碧珑博士
来源：越南劳动网
最新新闻
旧闻
